Pojęcie źródeł prawa.

Przez źródło prawa rozumie się akt zawierający reguły postępowania ludzi ustanowione lub aprobowane przez państwo. W tym sensie źródła prawa mają dwie postacie [J. Nowacki, Z. Tabor, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1994, s. 109.]:

– materialną,

– formalną.

W sensie materialnym źródłem prawa jest wola państwa – a ściślej jego organu prawodawczego – unormowania określonej dziedziny stosunków spo‌łecznych przez normy prawa. W sensie zaś formalnym źródłem prawa jest akt wydany przez prawodawcę, zawierający reguły postępowania zgodne z wolą państwa. Źródłem prawa może być także wola stron oświadczona w umowie przez nie zawartej w celu osiągnięcia określonych korzyści bądź urzeczywist‌nienia interesów. Umowne źródło prawa odnosi się jednak tylko do zainteresowanych stron, a także do osób uczestniczących w realizacji umowy.

W polskim prawoznawstwie prawo definiuje się jako system norm. Nor‌ma prawna zaś to nakaz lub zakaz określonego postępowania. Formalnym źródłem norm w powyższym rozumieniu początkowo był zwyczaj, który z czasem sta‌wał się regułą prawną. Współcześnie źródłem prawa (w sensie formalnym) są w przeważającej mie‌rze akty organów władzy publicznej, tzw. źródła prawa stanowionego. Pra‌wo zwyczajowe większą rolę odgrywa np. w prawie międzynarodowym, zna‌ne są też współcześnie przykłady tzw. zwyczajów konstytucyjnych.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 czerwca 1997 roku w art. 87 ust. 1 i ust. 2 wymienia enumeratywnie źródła powszechnie obowiązującego prawa, wszystkie one mają charakter prawa stanowionego przez odpowiednie organy władzy publicznej. Są to [B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 1999, s. 43.]:

1. konstytucja,

2. ustawy,

3. ratyfikowane umowy międzynarodowe,

4. rozporządzenie z mocą ustawy,

5. rozporządzenie,

6. akty prawa miejscowego.

Polska Konstytucja obok źródeł prawa powszech‌nie obowiązujących wymienia źródła prawa wewnętrznie obowiązujące. Są to głównie:

– uchwały podejmowane przez Radę Ministrów,

– zarządzenia Prezesa Rady Ministrów lub ministrów.

Generalnie ustawowe źródła prawa oraz normy zamieszczone w rozporządzeniach są ogłaszane w Dzienniku Ustaw. Zarządzenia i uchwały są ogłaszane w Monitorze Polskim, a akty prawne wydawane przez organy terenowe – w Dziennikach Urzędowych Województw.