Prawo – Zagubione prace magisterskie – dyplomowe

Prawa zwierząt

Los zwierząt szczególnie bliski jest ich sercu. Popularyzacja wegetarianizmu stanowiła ważny krok w kierunku nieuczestniczenia w przemyśle wykorzystującym zwierzęta, lecz prawdziwa rewolucja w świadomości nadeszła wraz z pojawieniem się zespołu „Earth Crisis”.

Wystąpił on z koncepcją nowej etyki uwzględniającej również interesy „braci mniejszych” i radykalnie krytykując antropocentryzm, który – według nich – stanowi główną przyczynę takiej sytuacji zwierząt.

Swój utwór „The New Ethic” („Nowa etyka”) kończą następującymi słowami: ” (…) To jest czas aby uczynić je wolnymi/ Weganizm jest esencją współczucia i spokojnego życia/ Zwierzęta nie są nasze dla nadużyć czy dominacji/ Zrzekam się ich używania z powodu czci dla całego niewinnego życia”.15

Tematyka praw zwierząt jest bardzo ważnym, czasami priorytetowym tematem podejmowanym na łamach fanzinów i w tekstach piosenek zespołów SXE. Emanuje z nich złość i niezgoda na społeczeństwo, które przyzwala na cierpienie zwierząt i chęć zmiany takiej sytuacji. ” (…) zabijamy i zjadamy zwierzęta tylko dlatego, że w naszych oczach należą do niższego gatunku. Nie możemy tego zaakceptować” – napisano we wkładce do kasety „Pain Runs Deep”.16

Świadomość ruchu SXE w tej kwestii kształtowała się w oparciu o etykę między innymi P. Singera i A. Schweitzera, jednak ich poglądy bywają dalece bardziej radykalne.

Jedną z podstawowych lektur, po którą sięgają sympatycy „trzech krzyży” jest „Deklaracja wojny” napisana przez osobę ukrywająca się pod pseudonimem „Wyjący Wilk” -to najbardziej radykalna pozycja rozprawiająca się z antropocentryzmem i podejmująca kwestię wyzwolenia zwierząt i ocalenia planety, podsuwając rozwiązania ocierające się o eko terroryzm.

Walka o wyzwolenie zwierząt nie odbywa się tylko poprzez śpiewanie radykalnych tekstów, pisanie artykułów w swych magazynach, noszenie koszulek z pro animalistycznymi nadrukami i rozmowach z przypadkowymi ludźmi.

Ruch ten chciałby skończyć z wyzyskiem zwierząt tu i teraz (sytuacja zwierząt nie określana jest inaczej jak: „gehenna” czy „holocaust”), dlatego też sympatyzują ze wszelkimi organizacjami formalnymi bądź nieformalnymi, które pracują na rzecz zmiany takiej sytuacji (często sami są ich członkami lub zakładają własne grupy), skłaniając się ku rozwiązaniom radykalnym, np. akcje bezpośrednie.

Najbardziej poważanymi przez nich są: „Animal Liberation Front”, „Justice Departament”, „Hunt Sabotage”, „Animal Rights Militia”.

W Polsce tworzą „Grupę Wsparcia Frontu Wyzwolenia Zwierząt” i pismo „Ruch Oporu”.

15 „Recognize the …” ,op. cit., bez podania strony.

16 Z wkładki do kasety…, op. cit.

Kradzież rozbójnicza

Kodeks karny określa przestępstwo kradzieży rozbójniczej w art. 281. Stanowi on odpowiednik art. 209 k.k. z 1969 r.

Art. 281 k.k.: „Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.”[1]

Kradzież rozbójnicza polega na zastosowaniu przez sprawcę kradzieży przemocy wobec osoby, groźby jaj natychmiastowego użycia albo doprowadzeniu człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy.[2]

Konstrukcja tego przestępstwa nawiązuje do ustawowych znamion rozboju, do opisu sposobu działania jego sprawcy, jednak występuje zasadnicza różnica między tymi przestępstwami. Związana jest ona z kolejnością zastosowania środków rozbójniczych. W przypadku rozboju służą one do obezwładnienia lub pokonania oporu pokrzywdzonego w celu dokonania zaboru rzeczy, a więc są stosowane przed lub w trakcie jego dokonania. W kradzieży rozbójniczej sprawca uprzednio dokonuje zaboru rzeczy bez zastosowania środków przemocy, a następnie posługuje się tymi środkami po dokonaniu zaboru, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy.[3]

Przestępstwo z art. 281 k.k. stanowi typ kwalifikowany kradzieży zrelacjonowany do czynu zabronionego opisanego w art. 178 k.k. Nie jest natomiast typem kwalifikowanym innych odmian kradzieży, np. rozboju.

Przestępstwo kradzieży rozbójniczej ma dwa przedmioty ochrony. Pierwszym jest cudza rzecz ruchoma uzyskana przez sprawcę w wyniku zaboru. Drugim jest nietykalność cielesna, wolność, zdrowie, a nawet życie osoby, wobec której sprawca używa przemocy, grozi natychmiastowym jej użyciem lub którą doprowadza do stanu nieprzytomności lub bezbronności.

Kradzież rozbójnicza określona w art. 281 jest przestępstwem złożonym, albowiem w ustawowym opisie znamion tego typu czynu zabronionego mieszczą się znamiona kradzieży oraz użycia wobec osoby przemocy, groźby jej natychmiastowego użycia lub doprowadzenia jej do stanu nieprzytomności lub bezbronności.[4] W przypadku kradzieży rozbójniczej, czyn przestępny dzieli się na dwie fazy. Pierwszą jest kradzież, drugą natomiast zastosowanie przemocy. Zachowanie sprawcy popełniającego kradzież rozbójniczą polega w pierwszej kolejności na dokonaniu kradzieży rzeczy, a następnie na użyciu wobec poszkodowanego groźby jej natychmiastowego użycia lub doprowadzeniu go do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Ustawa wymaga dla przyjęcia tego przestępstwa określonej sekwencji działań, przy czym zabór rzeczy musi bezwzględnie poprzedzać zastosowanie przez sprawcę opisanych w art. 281 k.k. sposobów oddziaływania na osobę.[5] Tym samym przepis ten nie ma zastosowania do wypadków, gdy sprawca działa w sposób w nim opisany, aby utrzymać się w posiadaniu rzeczy (mienia) uzyskanej w wyniku popełnienia innego przestępstwa przeciwko mieniu, np.: przywłaszczenia, oszustwa, itp.

Odwołanie się w art. 281 do wcześniej dokonanej kradzieży, bez bliższego jej określenia, oznacza, że w grę wchodzą wszystkie występujące w przepisach Kodeksu karnego wypadki „zaboru w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej”.[6]

Użycie wobec osoby przemocy, groźby jej natychmiastowego użycia lub doprowadzeniu człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności mogą być skierowane przeciwko poszkodowanemu dokonaną uprzednio przez sprawcę kradzieży albo przeciwko jakiejkolwiek innej osobie.

Działania te mogą być dokonane przez sprawcę bądź przez osobę z nim współpracującą, która nie dokonała zaboru rzeczy osobiście. Dla przyjęcia w takim wypadku kradzieży rozbójniczej konieczne jest wykazanie, że między osobą stosującą opisane w art. 281 sposoby oddziaływania a sprawcą zaboru rzeczy istniało porozumienie oraz że wspólnie wykonywały one przestępstwo, a także to, że użycie przemocy wobec osoby, groźby jej zastosowania albo doprowadzenie człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności miało na celu utrzymanie się przez sprawcę zaboru rzeczy w jej posiadaniu.[7]

Sposoby oddziaływania na osobę, opisane w art. 281 k.k., muszą być zastosowane „bezpośrednio po dokonaniu kradzieży”. W celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy. Utrzymanie się w posiadaniu zabranej rzeczy zachodzi wtedy, gdy po przejściu władztwa nad rzeczą na osobę nieuprawnioną, dokonującą zaboru, zachodzi po stronie pokrzywdzonego jeszcze możliwość natychmiastowej restytucji władztwa.[8] Restytucja ta może się dokonać przez pokrzywdzonego osobiście lub przez inną osobę. Między podjęciem przez sprawcę zaboru rzeczy działań opisanych w art. 281 k.k., a zaborem rzeczy musi zachodzić stosunek bezpośredniości. Owa „bezpośredniość” polega na tym, że między kradzieżą, a określonymi w tym przepisie działaniami sprawcy istnieje ciągłość pozwalająca na traktowanie całego zdarzenia jako jednego czynu.

Należy przyjąć, że możliwa jest kwalifikacja zachowania sprawcy na podstawie art. 281 k.k. w sytuacji, w której utrzymanie się w posiadaniu zabranej rzeczy nie jest jedynym celem działania sprawcy, lecz towarzyszy mu także chęć udaremnienia pościgu.[9] Kwalifikacja z art. 281 k.k. możliwa jest, gdy sprawca używa przemocy wobec osoby, która bierze udział w pościgu.

Jeżeli określone w art. 281 działania sprawcy podjęte zostaną dla utrzymania w posiadaniu rzeczy uzyskanej w wyniku rozboju, artykuł ten również ma zastosowanie, chyba że odpowiedzialność ta uległa wyłączeniu na zasadzie współukaranego czynu następczego.

Podobnie jak rozbój, kradzież rozbójnicza należy do kategorii przestępstw „z działania”. Zachowanie sprawcy więc może przybierać wyłącznie postać działania, nigdy zaniechania.

Jak przy przestępstwie przewidzianym w art. 280 k.k., również kradzież rozbójnicza jest przestępstwem materialnym i do jego znamion należy skutek w postaci zaboru cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia. W przypadku kradzieży rozbójniczej, polegającej na groźbie natychmiastowego użycia przemocy wobec osoby, mamy do czynienia z pojedynczym skutkiem w postaci zaboru rzeczy. Natomiast przy działaniu sprawcy polegającym na doprowadzeniu człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, kradzież rozbójnicza ma dwa skutki. Pierwszym jest zabór rzeczy, drugi zaś przybiera postać doprowadzenia człowieka do stanu nieprzytomności bądź bezbronności.

Przestępstwo określone w art. 281 k.k. ma tak jak rozbój dwa przedmioty czynności wykonawczej: rzecz ruchoma oraz człowiek, którego nietykalność, wolność, zdrowie lub życie zostają zagrożone przez zachowanie sprawcy.

Kradzież rozbójnicza jest przestępstwem indywidualnym w tym sensie, że jego podmiotem może być ten tylko, kto dokonał kradzieży i jest w posiadaniu skradzionego mienia.[10]

Podobnie jak rozbój, kradzież rozbójnicza jest przestępstwem umyślnym i należy do kategorii przestępstw kierunkowych, które wymagają aby zachowanie sprawcy było ukierunkowane na określony cel. Strona podmiotowa kradzieży rozbójniczej charakteryzuje się podwójną kierunkowością zamiaru. Sprawca bowiem dokonując zaboru rzeczy działa w celu jej przywłaszczenia, a następnie stosuje określone w art. 281 środki rozbójnicze w celu utrzymania się w posiadaniu skradzionej rzeczy.[11]

[1] Ustawa z dnia 6.06.1997 r., Dz. U. z dnia 2.08.1997 r., Nr 88, poz. 553 z późniejszymi zmianami.

[2] A. Marek: Prawo karne, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2001, s. 559.

[3] M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas: Przestępstwa przeciwko mieniu, s. 91.

[4] Tamże, s. 94.

[5] P. Kardas, J. Satko: Przestępstwa przeciwko mieniu, Przegląd problematyki, Orzecznictwo (SN 1918-2000), Piśmiennictwo, Zakamycze 2002, s. 63.

[6] B. Michalski: Przestępstwa przeciwko mieniu…”, Warszawa 1999, s. 146.

[7] M. Dąbrowska-Kardasa, P. Kardas: Przestępstwa przeciwko mieniu, s. 95.

[8] P. Kardas, J. Satko: Przestępstwa przeciwko mieniu, Przegląd problematyki, Orzecznictwo (SN 1918-2000), Piśmiennictwo, Zakamycze 2002, s. 64.

[9] Tamże, s. 65.

[10] I. Andrejew, W. Świda, W. Wolter: Kodeks karny z komentarzem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1973, s. 638.

[11] A. Marek: Komentarz do Kodeksu karnego, Część szczególna, Wydawnictwo Prawnicze Sp. z o.o., Warszawa 2000, s. 306.

Środki ochrony sądowej jednostek samorządu terytorialnego

Ochrona sądowa dotyczy samodzielności wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Sądowa ochrona samodzielności samorządu przewiduje możliwość zaskarżenia do sądu administracyjnego rozstrzygnięcia organu nadzorczego, w postaci decyzji w rozumieniu KPA, aktów prawnych typu administracyjnego, które podejmują organy nadzoru. Zaskarżeniu podlega stanowisko organu w sprawach, w których zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania uzależnia się ważność rozstrzygnięcia lub projektu rozstrzygnięcia organów gminy.

Rada może upoważnić wójta lub zarząd do złożenia skargi. Takie upoważnienie jest swego rodzaju pełnomocnictwem procesowym NSA.

Rada gminy obradując na sesji może upoważnić przewodniczącego do złożenia skargi na rozstrzygnięcie organu nadzorczego. Nie podlega zaskarżeniu do NSA ślubowanie radnych, które nie stanowi uchwały rady ani też decyzja wydana prze wójta w I instancji.

Skargę do NSA należy składać w terminie 30 dni od doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego czy „stanowiska”.

W przypadku złożenia skargi do NSA przez organy samorządu stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu decyzji indywidualnych, z zakresu administracji publicznej.

Przedmiotem skargi może być uchwała organu samorządu, a w przypadku organu wykonawczego gminy- zarządzenia wójta czy burmistrza ( prezydenta miasta). Uchwały te muszą się mieścić w sferze administracji publicznej.

Przedmiotem skargi mogą być zarówno zadania własne jak i zlecone. NSA nie może badać celowości, rzetelności czy gospodarności działania, może natomiast stosować kryteria legalności badać, czy organ nadzoru nie przekroczył swych uprawnień ustawowych.

Skarga służy także na bezczynność organów. Gdy organy nie wykonują czynności nakazanych prawem albo podejmują czynności prawne ( inne niż uchwały) lub faktyczne naruszające prawa osób trzecich. W tych sytuacjach NSA może nakazać organowi nadzoru niezbędne czynności na rzecz skarżącego, na koszt i ryzyko gminy, powiatu czy województwa.

Warunkiem złożenia skargi zarówno indywidualnej jak i zbiorowej jest wezwanie do usunięcia naruszenia. Dopiero gdy ono okaże się bezskuteczne, można wnieść skargę. Bezskuteczność oznacza, że organ samorządu w całości lub w części nie uwzględnił wezwania do usunięcia naruszenia.

Wezwanie powinno zostać złożone do organu właściwego. Dopuszcza się składanie wezwania do wójta czy burmistrza, wyklucza natomiast kierowanie sprawy do organu nadzoru.

Do złożenia skargi legitymowana jest gmina lub związek gmin, powiat i związek powiatów oraz województwo, których interes prawny uprawnienia lub kompetencje naruszono.

Każdy, kogo interes prawny lub uprawnienia zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętym przez organ gminy w sprawie zakresu administracji publicznej, może po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia, zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego

Ochrona sądu powszechnego, głównie cywilnego oraz administracyjnego.

Ochrona sądu cywilnego dotyczy przede wszystkim zagadnień związanych z obrotem mieniem samorządowym W przypadku ochrony sądu administracyjnego może on rozstrzygać o różnych zagadnieniach dotyczących samorządu terytorialnego. Przed wszystkim będzie rozpatrywał skargi na ostateczne decyzje administracyjne, które zapadły w organach administracji samorządowej. NSA rozstrzyga spory między organami jednostek samorządu terytorialnego oraz między organami tych jednostek a organami administracji rządowej, także między samorządowymi kolegiami odwoławczymi. Sąd administracyjny udziela odpowiedzi na pytania prawne przedstawione do rozstrzygnięcia prze samorządowe kolegia odwoławcze. NSA rozstrzyga skargi na akty nadzoru.

Ochrona sądowa stanowi prawo podmiotowe przysługujące gminie. Ochrona samodzielności samorządu przed rozstrzygnięciami organów nadzorczych.

Przyjęcie zawiadomienia o przestępstwie i wniosku o ściganie karne

Przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie wymaga spisania wspólnego protokółu, z przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej w trybie art. 304a kpk o ile nie występują przeszkody prawne do jego sporządzenia w szczególności wynikające z przepisu art. 185a § 2 kpk. a także w razie samooskarżenia. W protokóle dokumentuje się czas, miejsce rodzaj i okoliczności zdarzenia, o którym zawiadamia zgłaszający. W protokóle wskazuje się również ślady kryminalistyczne, jakie przez zgłaszającego zostały zauważone na miejscu zdarzenia, umieszcza się dane ewentualnych świadków zdarzenia oraz dane lub rysopis sprawcy, jeżeli był widziany przez zgłaszającego. Zgłaszającego uprzedza się o odpowiedzialności karnej grożącej za zawiadomienie organów ścigania o przestępstwie nie popełnionym ( art. 238 kk.) oraz ewentualnie, (gdy zgłaszaj ący wskazuje na sprawcę) o odpowiedzialności karnej za fałszywe oskarżenie (art. 234 kk.). Uprzedza się go również o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań (art. 233 § 1 kk.). w przypadku, gdy zgłaszającym jest pokrzywdzony przekazuje się mu pisemne „Pouczenie pokrzywdzonego o prawach i obowiązkach”, o czym należy poczynić wzmiankę w protokóle.

W sytuacji, gdy ściganie przestępstwa wymaga złożenia wniosku o ściganie, a zgłaszającym jest osoba uprawniona do złożenia wniosku, można przyjąć wspomniany wniosek do protokółu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej.

Sporządzenie protokółu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie nie jest niezbędne, jeżeli zawiadomienie zostało złożone na piśmie i wyczerpująco przedstawia okoliczności popełnienia przestępstwa.

Jeżeli zawiadamiającym jest sprawca przestępstwa, przed sporządzeniem wyłącznie ustnego protokółu zawiadomienia o przestępstwie uprzedza się go o treści art. 238 kk. Po ww. czynności przesłuchuje się zawiadamiającego w charakterze podejrzanego – zależnie od okoliczności w trybie art. 308 § 2 kpk. lub 313 § 1 kpk. albo 325g kpk.

Jeśli zgłoszenie o przestępstwie przekazuje osoba nie mająca pełnego rozeznania, co do wykonywanych czynności treść informacji dokumentuje się w notatce urzędowej. Jeśli zakres informacji jest wystarczający przeprowadza się niezwłocznie czynności zmierzające do potwierdzenia informacji lub czynności w trybie art. 308 kpk., po ustaniu przyczyn wyłączających możliwość przesłuchania niezwłocznie wykonuje się tę czynność. Jeżeli po ustaniu przyczyn powodujących brak pełnego rozeznania u osoby, co do przedsiębranych czynności związanych z zawiadomieniem o przestępstwie odmówi ona złożenia zawiadomienia należy w tej kwestii przyj ąć od niej pisemne oświadczenie a jeśli odmówi jego sporządzenia spisać z rozmowy z nią notatkę urzędową. W przypadku, gdy brak jest innych możliwości potwierdzenia zaistnienia przestępstwa i nie wykonano czynności przewidzianych w art. 308 kpk. – sprawę uznaje się za ostatecznie załatwiona.

Wniosek o ściganie karne, po złożeniu zawiadomienie o przestępstwie przez małoletniego

pokrzywdzonego, przyjmuje się od jego przedstawiciela ustawowego lub od osoby, pod której pieczą małoletni pozostaje; jeśli wskazane osoby z naruszeniem dobra małoletniego wniosku takiego nie składają lub są sprawcami przestępstwa na szkodę małoletniego Policja występuje do sądu opiekuńczego o wydanie zarządzenia w przedmiocie wniosku. Wniosek o ściganie przyjmuje się jednakże od osoby, która nie ukończyła 18 lat jednakże nabyła pełną zdolność do czynności prawnych poprzez zawarcie małżeństwa, nawet, gdy małżeństwo zostało unieważnione.

Wniosku o ściganie nie przyjmuje się od osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie lub częściowo. W przypadku nie ukończenia przez taką osobę 18 roku życia wniosek taki może złożyć rodzic lub opiekun. W przypadku pełnoletnich ubezwłasnowolnionych całkowicie wniosek składa opiekun zaś w przypadku osób ubezwłasnowolnionych częściowo – kurator. W przypadku braku formalnego ubezwłasnowolnienia częściowego lub całkowitego u osoby dorosłej, która z uwagi na zaburzenia psychiczne nie rozumie swojej sytuacji prawnej i wniosku nie składa Policja występuje do sądu opiekuńczego o ustanowienie kuratora w tym zakresie.

O złożeniu lub nie złożeniu wniosku o ściganie umieszcza się wzmiankę w protokóle przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania świadka.

W przypadku cofnięcia wniosku o ściganie należy sporządzić „Protokół zgłoszenia cofnięcia wniosku o ściganie karne”. Cofnięcie takie jest możliwe jedynie za zgodą prokuratora.

Algorytm czynności przy przyjęciu zawiadomienia o przestępstwie.

Ustalić powód przybycia i tożsamość osoby zgłaszającej popełnienie przestępstwa,
Wysłuchać jej spontanicznej relacji,
W razie potrzeby zadawać pytania w celu uzupełnienia treści zawiadomienia,
Upewnić się czy zgłoszenie dotyczy przestępstwa ściganego z urzędu,
Uprzedzić osobę o odpowiedzialności karnej z art. 238 kk., a w określonych sytuacjach z art. 234 kk., a w przypadku sporządzania protokółu w trybie art. 304a kpk z art. 233 § 1 kk.,
Pouczyć i wręczyć „Pouczenie o uprawnieniach pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym” w przypadku składania zawiadomienia przez pokrzywdzonego, dołączając jego drugi podpisany przez zgłaszającego do akt głównych sprawy,
Podjąć decyzję, czy zachodzi potrzeba przesłuchania zgłaszającego o przestępstwie w charakterze świadka,
Sporządzić stosowny „Protokół przyjęcia…” wraz z ewentualnymi poprawkami oraz wpisaniem zarzutów co do treści protokółu i oświadczeniem policjanta prowadzącego czynność,
Zaznajomić osobę zgłaszającą z treścią protokółu,
Gdy przestępstwo ścigane jest na wniosek osoby uprawnionej należy osobę zgłaszającą poinformować o treści art. 12 § 2 kpk oraz wyraźnie zaprotokółować treść wniosku (w tym zakres podmiotowy i przedmiotowy)

Konflikty zbrojne w aspekcie prawa międzynarodowego

na początek prezentujemy pracę o konfliktach zbrojnych w Afryce

Główne cechy prawa międzynarodowego publicznego:

brak ustawodawcy; prawo międzynarodowe jest tworzone przez same państwa, a podstawą do obowiązywania normy prawa międzynarodowego wobec określonego państwa jest jego zgoda. Z tego też wynika, że jest to prawo partykularne.
brak zorganizowanego aparatu przymusu; w pewnym sensie funkcje aparatu przymusu pełni jedynie ONZ, która dysponuje prawem stosowania sankcji
brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego. Przez wiele lat w ogóle go nie było, a państwa opierały się w razie sporów na sądownictwie arbitrażowym. Obecnie głównym sądem międzynarodowym jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze. Państwa muszą jednak wyrazić zgodę na poddanie sprawy sądowi, jednak po zapadnięciu orzeczenia wyrok jest bezwzględnie obowiązujący.

Różne jest pojęcie źródła prawa międzynarodowego. W ujęciu materialnym źródło jest zespołem czynników, które doprowadziły do powstania konkretnych norm prawa międzynarodowego. W ujęciu formalnym są to formy, w których tworzone są normy prawa międzynarodowego. W ujęciu poznawczym natomiast, źródła są to zbiory dokumentów, z których czerpie się znajomość norm prawa międzynarodowego. W dalszych rozważaniach źródła będą rozumiane jako formy, w których tworzone są normy prawne.

Początki kształtowania się prawa międzynarodowego były związane z prawami wojny i pokoju, których kodyfikacji dokonał H. Grotius w dziele O prawie wojny i pokoju z 1625 roku. Prawo wojny (ius bellum) zostało współcześnie zlikwidowane – wojna agresywna jest przestępstwem z punktu widzenia prawa międzynarodowego. W zakres prawa pokoju (ius pacem) wchodzą regulacje dotyczące: stosunków dyplomatycznych, konsularnych, kwestie obywatelstwa, cudzoziemców, uchodźców, regulowania sporów międzynarodowych oraz współpracy międzynarodowej, problemy stanowienia granic, prawo morza, prawo lotnicze i kosmiczne. [Popularna Encyklopedia Powszechna, 1999]

Prawo wojenne stanowi zespół norm regulujących walkę zbrojną państw i innych podmiotów prawa międzynarodowego. Większość jego regulacji, zwłaszcza te dotyczące zapewnienia ochrony ludności cywilnej lub rannych i chorych, stanowią bezwzględnie obowiązujące normy prawa międzynarodowego. Oznacza to, że ich naruszenie jest zbrodnią międzynarodową. Prawo wojenne ma na celu zapewnienie jak najbardziej humanitarnego charakteru wojny.

Do połowy XX wieku międzynarodowe prawo humanitarne miało zastosowanie wyłącznie do konfliktów zbrojnych między niepodległymi państwami, to znaczy do konfliktów zbrojnych międzynarodowych. Jednak siły używano także do rozwiązywania konfliktów w granicach jednego tylko państwa. Takie konflikty zbrojne, w których przeciwko władzom państwa występują z bronią w ręku ich oponenci, nazywamy konfliktami zbrojnymi niemiędzynarodowymi; określane są one także jako wewnętrzne konflikty zbrojne, wojny domowe lub wojny cywilne. Państwa uważały tego rodzaju sytuacje za swoje sprawy wewnętrzne i sprzeciwiały się stanowczo jakiejkolwiek ingerencji z zewnątrz, w wyniku czego międzynarodowe prawo humanitarne nie miało do nich zastosowania, a ofiary tych konfliktów nie mogły korzystać z jego ochrony.

Konflikty zbrojne niemiędzynarodowe, niezależnie od ich przyczyn – politycznych, etnicznych, ideologicznych lub religijnych – były zawsze i są nadal niesłychanie okrutne i brutalne, i ich ofiary wymagały zawsze większej ochrony aniżeli ofiary międzynarodowych konfliktów zbrojnych. Jednak dopiero w 1949 roku państwa zgodziły się wprowadzić w artykule 3 wspólnym dla wszystkich czterech Konwencji Genewskich postanowienia przyznające ofiarom niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych pewną minimalną ochronę.

Ochrona ta okazała się mało skuteczna, w związku z czym państwa przyjęły w 1977 roku Protokół Dodatkowy II do Konwencji Genewskich z 1949 roku, w którym zakres ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych został poważnie rozszerzony. Protokół Dodatkowy II sformułował jednak szereg warunków, które przeciwnicy władz państwowych muszą spełnić, aby postanowienia Protokołu Dodatkowego II mogły być stosowane.

Strony konfliktu zbrojnego niemiędzynarodowego mogą zgodzić się na stosowanie w danym konflikcie wszystkich lub tylko niektórych norm odnoszących się do międzynarodowych konfliktów zbrojnych. [Pakiet edukacyjny Międzynarodowego Prawa Humanitarnego dla nauczycieli przysposobienia obronnego, materiały Polskiego Czerwonego Krzyża].