Różnorodność prac magisterskich na filologii polskiej
Kończąc filologię polską pracę magisterską można pisać z wielu rożnych dziedzin naukowych, między innymi z literaturoznawstwa, językoznawstwa, teorii kultury i historii literatury polskiej oraz z metodyki. Tą ostatnią dziedzinę warto wybrać wówczas, gdy czujemy w sobie powołanie do bycia nauczycielem i to nie tylko wtedy, gdy jesteśmy typowo na specjalizacji nauczycielskiej.
Prace magisterskie przyszłych „belfrów” mogą być: własną wizją omówienia i przedstawienia uczniom na lekcji konkretnego dzieła literackiego, teatralnego lub filmowego, sylwetki i biografii pisarza, poety bądź dramaturga, jakiegoś konkretnego środowiska literackiego, grupy poetyckiej lub motywu literackiego typu taniec, miłość, śmierć, propozycją cyklu lekcji językowych, gramatycznych lub ortograficznych, projektem realizacji konkretnej ścieżki międzyprzedmiotowej – multimedialnej, czytelniczej, filozoficznej, patriotycznej, regionalnej, itp.
Cechą charakterystyczną tego typu prac jest występowanie w nich rozdziału, który zawiera co najmniej kilka konspektów lekcyjnych, czyli scenariuszy lekcji, jakie można przeprowadzić w szkole z danej problematyki. Najczęściej materiał jednego rozdziału pracy zawarty jest w jednym konspekcie, ale w przypadku, gdy w rozdziale występuje zbyt duże bogactwo treści, niemożliwe do opracowania i przekazania uczniom podczas jednej 45-minutowej jednostki lekcyjnej, można na podstawie jednego rozdziału stworzyć dwa, a nawet trzy konspekty.
W rozdziale zawierającym scenariusze lekcji, tak samo jak w pozostałych rozdziałach, tekst autorski musi koniecznie być wzbogacony aparatem naukowym zgodnym z normami przyjętymi w piśmiennictwie naukowym, czyli powinien on być jako pewnego rodzaju wprowadzenie, wstępu rozpoczynać się od krótkiego wyjaśnienia pojęcia konspektu, scenariusza lekcji, jego budowy i zawartości oraz celu i przydatności w pracy nauczyciela. Ogólna budowa pracy magisterskiej z metodyki na filologii polskiej nie rożni się znacząco od budowy prac magisterskich na innych kierunkach.
Tak samo jak każda inna praca magisterska, praca z filologii polskiej też musi zawierać wstęp, przynajmniej dwa-trzy rozdziały, które powinny obrazować ostateczne i szczegółowe uporządkowanie treści pracy bądź przynajmniej jej podział oraz podsumowanie i zakończenie. Podział na rozdziały musi być przejrzysty i logicznie spójny, taki, który nie stwarzałby możliwości niezamierzonych powtórzeń. W przypadku pracy z metodyki składa się ona najczęściej z kilku rozdziałów teoretycznych (ich konkretna liczba zależy między innymi od tego, czy postanowiliśmy przygotować projekt omówienia lektury szkolnej czy tez np. motywu literackiego pojawiające go się w literaturze na przestrzeni wieków) oraz jednego „badawczego”, który stanowi zbiór konspektów lekcyjnych
Zakres i struktura pracy magisterskiej
Zakres i struktura pracy magisterskiej z filologii polskiej jest zależna w znacznym stopniu od specjalizacji, którą wybraliśmy. Każda jednak praca bez względu na rodzaj specjalności z jaka ją piszemy, musi mieć formę rozprawy naukowej i musi być pisana językiem literacko-naukowym. Niedopuszczalne jest stosowanie języka potocznego, kolokwializmów językowych, czy słownictwa gwarowego (wyjątek stanowią prace z językoznawstwa o charakterze badawczo-analitycznym, w których słownictwo gwarowe może się pojawić, ale tylko i wyłącznie jako materiał badawczy do analizy).
Jak każda rozprawa naukowa, tak i praca z filologii polskiej może mieć charakter:
- przeglądowy
- porządkujący
- sprawozdawczy
Takie prace są najczęstsze na filologii polskiej o specjalności ogólnej i nalezą do tzw. łatwiejszych w pisaniu, bo w nich piszący musi jedynie wykazać się znajomością podstaw warsztatu naukowego, umiejętnością korzystania z różnych naukowych źródeł, z dostępnej literatury przedmiotu oraz umiejętnością aplikacji zawartych w tej literaturze ustaleń do potrzeb własnych analiz i rozważań. Są to raczej umiejętności podstawowe, które posiada, a przynajmniej powinien posiadać każdy, kto rozpoczyna studiowanie filologii polskiej.
Bardziej ciekawe, ale jednocześnie i trudniejsze w realizacji są tzw. prace projektowe z zakresu metodyki, dziennikarstwa i wiedzy o kulturze oraz prace badawczo- analityczne obejmujące swym zainteresowaniem jakieś niewielkie zagadnienie. Do tego typu prac należą między innymi wszelkie krytyczne analizy konkretnego tekstu lub grupy tekstów np. Krytyka felietonów publicysty X.Y., analizy jakiegoś zjawiska językowego lub kulturowego. Natomiast prace projektowe to najczęściej przykłady bloków lekcji języka polskiego, np. propozycja sposobu omówienia w szkole konkretnej lektury, czy też poezji wybranego twórcy. Może to być również projekt realizacji ścieżki międzyprzedmiotowej, np. multimedialnej czy też propozycja organizacji imprezy kulturalnej.
Temat pracy magisterskiej z filologii polskiej
Jak wybrać temat pracy magisterskiej?
Wybierając temat pracy magisterskiej z filologii polskiej, musimy pamiętać o kilku podstawowych kwestiach, a mianowicie:
- temat pracy powinien, a wręcz musi mieć związek z programem realizowanym na specjalności przez nas studiowanej w ramach kierunku filologia polska, który obejmuje naprawdę wiele specjalizacji, znacznie różniących się od siebie programowo
- temat pracy w żadnym wypadku nie może się ograniczać merytorycznie do wybranej dodatkowej specjalności lub profilu studiów
- temat powinien w miarę możliwości być zgodny z zainteresowaniami naukowymi studenta (np. ktoś, kto nie potrafi interpretować poezji, nie powinien wybierać tematów językowych związanych z poetyką, czy tez analizujących twórczość konkretnego poety)
- tematy, które wskazują na charakter analityczny i syntetyczny pracy bądź projektowy, muszą koniecznie być sformułowane w sposób jasny i zrozumiały, tak, aby nie było wątpliwości, jakie problemy badawcze będzie w niej poruszał jej autor (prace takie nie mogą mieć w żadnym wypadku tylko charakteru czysto odtwórczego, w nich liczy się przede wszystkim wkład własny osoby piszącej)
Prace magisterskie z literaturoznawstwa
Prace magisterskie z literaturoznawstwa, teorii kultury i historii literatury polskiej są w przeważającej części pracami teoretycznymi, co jednak wcale nie oznacza, że mogą mieć one charakter czysto odtwórczy. Koniecznie trzeba je uzupełnić o własne wnioski i przemyślenia, do których doszliśmy w trakcie lektury literatury przedmiotu.
Zupełnie inaczej wyglądają natomiast prace z językoznawstwa, które zwykle mają tylko dwa rozdziały – teoretyczny i badawczy (mogą istnieć nieznaczne odstępstwa na poszczególnych uczelniach). Rozdział teoretyczny opisuje i przedstawia zjawisko językowe, które zamierzamy przedstawić w swojej pracy, np. gwarę lub dialekt językowy, a rozdział badawczy to analiza materiału językowego, który zgromadziliśmy na dowód tego, że to dane zjawisko istnieje w takiej właśnie formie.