Jednym z pierwszych kroków, które musimy podjąć aby napisać pracę magisterską jest przegląd literatury dotyczącej wybranego przez nas tematu oraz wybór tych pozycji, które najbardziej nam się przydadzą. Zadanie to pozornie nie zalicza się do zadań trudnych. Niestety nie zalicza się też ono do zadań nieuciążliwych. Warto jednak podkreślić, że zbieranie bibliografii jest niezwykle istotne zarówno dla strony merytorycznej pracy, jak i dla ogólnego wrażenia, jakie nasza praca wywrze na promotorze i recenzencie.
Trzeba bowiem zaznaczyć, że bogata literatura przedmiotu wskazuje, że dogłębnie zbadaliśmy dany temat i wnikliwie zapoznaliśmy się z wybrana przez nas problematyką. Ogólnie rzecz biorąc wszystkie czynności związane z gromadzeniem literatury mogą zostać podzielone na trzy zasadnicze etapy:
- poszukiwanie oraz gromadzenie potrzebnej literatury,
- ocena i selekcja zgromadzonych publikacji,
- dokładne zapoznanie się z treścią materiałów źródłowych i sporządzenie notatek bibliograficznych.
Pierwszy etap, czyli poszukiwanie i gromadzenie literatury, wiąże się z mozolną pracą, która jednak pozwoli nam zapoznać się z literaturą dotyczącą zarówno samego przedmiotu naszej pracy, jak i dziedzin związanych z nim w sposób pośredni. Gdzie więc szukać potrzebnych nam książek, artykułów i innych publikacji?
Przede wszystkim powinniśmy odwiedzić bibliotekę uniwersytecką lub inne biblioteki w mieście (np. biblioteki przy muzeach lub bibliotekę PAN) i przejrzeć katalogi haseł, które mogą okazać się powiązane z tematem naszej pracy. Jeśli będziemy mieć z tym zadaniem jakiekolwiek trudności, zawsze możemy skorzystać z porad działu informacji naukowej.
Dział taki funkcjonuje w większości bibliotek naukowych, a jego pracownicy wskażą nam przydatne źródła oraz poinformują nas o sposobie korzystania z tych źródeł.
Poza bibliotekami stacjonarnymi możemy również korzystać z udogodnień jakie stwarza nam Internet. Warto więc przeglądać internetowe katalogi bibliotek oraz internetowe bazy danych, które często udostępniają wybrane artykuły lub książki w wersji on-linie. Najlepsze efekty przynosi połączenie ze sobą obu wspomnianych metod poszukiwania literatury. Ich ostatecznym rezultatem powinien być spis wszystkich wybranych przez nas pozycji bibliograficznych.
Kolejnym etapem jest ocena i selekcja zgromadzonej literatury. Powinniśmy zatem zastanowić się, czy dana publikacja rzeczywiście przyda nam się przy opracowaniu tematu naszej pracy. Jak to zrobić? W pierwszej kolejności musimy zwrócić uwagę na tytuł, autora i rok wydania danej pozycji (ważniejsze będą bowiem książki wydane stosunkowo niedawno). Jeżeli po tych wstępnych oględzinach dojdziemy do wniosku, że danej książce lub artykułowi warto poświęcić więcej uwagi, możemy zapoznać się ze spisem treści i przejrzeć pobieżnie ich treść. Dzięki temu zyskamy nieco szerszy ogląd na ich zawartość.
Dobrym rozwiązaniem będzie także rozpoczęcie przeglądania zebranej literatury od pozycji obszerniejszych i bardziej ogólnych, a następnie zapoznanie się z pracami o charakterze specjalistycznym. Wiedząc już, które publikacje będą dla nas przydatne możemy przejść do ostatniego etapu i dokładnie prześledzić ich treść. W tym celu powinniśmy najpierw przeczytać daną książkę dość szybko, aby zaznaczyć fragmenty najważniejsze dla naszej pracy, którym potem będziemy mogli poświęcić odpowiednio dużo uwagi i wnikliwie je przeanalizować.
Na koniec warto też dodać kilka słów na temat różnicy między spisem literatury i bibliografią. Pierwsze rozwiązanie stanowi wykaz pozycji książkowych wykorzystanych przez nas podczas pisania pracy. Z kolei bibliografia zawiera także książki, z których nie korzystaliśmy, ale w sposób bezpośredni dotykają one poruszanej przez nas problematyki. O tym, które rozwiązanie zostanie zastosowane w naszej pracy decyduje zwykle promotor.
Kwestie formalne związane ze sporządzaniem spisu literatury i bibliografii nie różnią się między sobą i są uzależnione od rodzaju przypisów stosowanych w naszej pracy. Dokładne studia nad literaturą z zakresu zagadnień związanych z tematem pisanej przez nas pracy zwiększają naszą szansę na napisanie dobrej pracy dyplomowej. Dlatego warto pomyśleć o wydarzeniach, które czekają na nas w najbliższej przyszłości i poświęcić temu etapowi odpowiednią ilość czasu.