Na podstawie analizy Rozporządzenia MEN-u dotyczącego zadań pedagoga szkolnego i wywiadu z nim przeprowadzonego należy podkreślić, iż działalność pedagoga ulega zmianom. Dotychczasowe działania pedagoga były skierowane na potrzeby uczniów przejawiających trudności wychowawcze i dydaktyczne oraz udzielaniu pomocy wychowawcom i rodzicom w eliminowaniu ich.
Natomiast teraźniejszy zakres czynności pedagoga obejmuje sferą swych wpływów całą społeczność. Działania w pracy opiekuńczo-wychowawczej opierają się nie tylko na pomocy, ale głównie na współpracy z nauczycielami, wychowawcami, rodzicami i instytucjami. W zakresie swych działań pedagodzy organizują różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, ich rodziców i nauczycieli.
Wszystkie postawione przeze mnie hipotezy znalazły potwierdzenie w wynikach badań i doprowadziły do stwierdzenia, iż:
rola pedagoga szkolnego w szkole podstawowej jest ogromna, gdyż jego działalność obejmuje wszystkie płaszczyzny życia szkolnego, oczekuje się od niego dobrego poznania środowiska szkolnego i rodzinnego uczniów, zapobiegania przejawom niedostosowania społecznego, trudnościom dydaktycznym, stosowania profilaktyki i wsparcia w rozwiązywaniu problemów dzieci i z dziećmi. Z wyżej wymienionych powodów pedagog jest potrzebny w szkole uczniom, nauczycielom, wychowawcom i rodzicom.
Największą trudność w pracy pedagoga szkolnego sprawia wzrost zachowań patologicznych, brak należytej współpracy z rodzicami, ale także trudności finansowe i lokalowe szkoły.
Na podstawie przeprowadzonej analizy czynności podejmowanych przez pedagoga można zaobserwować następującą strukturę diagnoza- profilaktyka- pomoc.
Działalność diagnostyczna polega na rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów. Analiza przyczyn niepowodzeń w nauce i nieprzystosowania społecznego jest punktem wyjścia do organizacji profilaktyki wychowawczej. Pedagog szczególną uwagę przywiązuje do takich działań jak: profilaktyka uzależnień, profilaktyka trudności w uczeniu się, zachowaniu, kształtowaniu postaw, wykazywaniu korzyści płynących z zachowań akceptowanych, współpraca z instytucjami i organizacjami wspomagającymi wychowawcze funkcje szkoły.
Stwarzanie korzystnych warunków rozwoju uczniów w szkole i środowisku życia ucznia polega na:
- organizowaniu działań związanych z realizacją programów profilaktycznych,
- szerzeniu kultury pedagogicznej wśród rodziców i nauczycieli,
- organizowanie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zajęć reedukacyjnych, terapeutycznych i wyrównawczych.
Na podstawie badań i powyższych wywodów jestem skłonna stwierdzić, że pedagog przywiązuje największą uwagę do zadań z zakresu profilaktyki wychowawczej i ogólnowychowawczej. Programowe zadania pedagog przystosowuje do warunków chwili, sytuacji, kontekstu społecznego, potrzeb środowiska, typu szkoły i problemów występujących na jej terenie. Pedagog modyfikuje je i wprowadza własne pomysły.
Jego zdaniem efektywność pracy wychowawczej zależy od zharmonizowania działań pedagoga z czynnościami wychowawców i dobrej współpracy z instytucjami współuczestniczącymi w procesie wychowania, opieki i profilaktyki, ale także od własnej aktywności polegającej na stosowaniu nowatorskich form i metod pracy. Dlatego też podkreślił konieczność podnoszenia swoich kwalifikacji.
Pełnienie dobrze funkcji pedagoga szkolnego jest powinnością bardzo trudną i zarazem odpowiedzialną. Na rezultaty pracy zazwyczaj trzeba długo czekać, a często też zależą one od czynników, na które pedagog nie ma wpływu. W swojej pracy napotyka na wiele trudności między innymi wzrost zachowań patologicznych młodzieży oraz tendencje nauczycieli do obciążenia pedagoga swoimi obowiązkami. Badany pedagog cieszy się autorytetem wśród uczniów i szeroko podkreśla korzyści, jakie czerpie z jego pracy młodzież szkolna.
Wysoko ocenił też prestiż swojego zawodu w związku z pełnionymi przez siebie różnorodnymi rolami:
- organizatora procesu wychowania, opieki i profilaktyki;
- kompetentnego konsultanta, doradcy metodycznego nauczycieli i wychowawców;
- opiekuna, terapeuty-bezpośrednio pomagającego uczniom;
- mediatora w interakcji uczeń-uczeń, nauczyciel-uczeń, rodzice-nauczyciel, uczeń-rodzice;
- obrońcy i rzecznika praw ucznia;
- doradcy-konsultanta informacyjno-prawnego rodziców;
- pośrednika między szkołą a środowiskiem oraz instytucjami wspomagającymi szkołę w pełnieniu przez nią różnych zadań.