Sierra Leone to państwo w zachodniej Afryce, nad Oceanem Atlantyckim. Na północy graniczy z Gwineą, na południowym wschodzie z Liberią. W 1961 roku kraj uzyskał niepodległość pozostając w brytyjskiej Wspólnocie Narodów. W 1971 roku proklamowano utworzenie republiki. W 1978 roku wprowadzono system monopartyjny z rządzącym Kongresem Ogólnoludowym. W 1985 roku ustąpił, piastujący od 1971 roku urząd prezydenta, S. Stevens wyznaczając na swego następcę generała J.M. Mornoha. Nowy prezydent rozpoczął pod koniec lat osiemdziesiątych proces demokratyzacji kraju.
Wojna domowa w Sierra Leone, która trwała od 1991 do 2002 roku, jest przykładem brutalnego konfliktu wewnętrznego, który miał druzgocące konsekwencje dla społeczeństwa i gospodarki tego zachodnioafrykańskiego kraju. Konflikt ten charakteryzował się wyjątkową brutalnością i miał poważne skutki humanitarne oraz społeczne.
Rysunek 3. Mapa Sierre Leone
Źródło: Popularna Encyklopedia Powszechna, Wydawnictwo Fogra, Kraków, 1999 r.
Tło konfliktu
Sierra Leone, kraj w zachodniej Afryce, uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii w 1961 roku. Po uzyskaniu niepodległości, kraj zmagał się z różnymi problemami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi, które obejmowały korupcję, nierówności społeczne i brak efektywnego zarządzania. W 1991 roku, sytuacja polityczna i gospodarcza osiągnęła krytyczny punkt, co doprowadziło do wybuchu konfliktu zbrojnego.
Wojna domowa rozpoczęła się, gdy Rewolucyjny Front Zjednoczenia (RUF), grupa rebeliantów dowodzona przez Foday Sankoh, rozpoczęła działania zbrojne przeciwko rządowi Sierra Leone. Konflikt szybko przybrał brutalny charakter, charakteryzujący się masowymi zbrodniami wojennymi, w tym brutalnymi egzekucjami, porwaniami i przemocą wobec cywilów.
Brutalność i skutki
Konflikt w Sierra Leone był znany z niezwykłej brutalności, w tym z używania dzieci-żołnierzy, które były werbowane i zmuszane do walki. RUF stosował brutalne metody, takie jak okaleczanie ludzi, aby wzbudzić strach wśród społeczności. Wojna spowodowała śmierć około 50 000 osób oraz spowodowała ogromne cierpienie ludności cywilnej. Miliony ludzi zostały zmuszone do ucieczki z domów, a zniszczenia infrastruktury kraju były ogromne.
Interwencja międzynarodowa
W odpowiedzi na eskalację przemocy, społeczność międzynarodowa, w tym Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) i Wspólnota Narodów, podjęła działania mające na celu zakończenie konfliktu. W 1999 roku, podpisano porozumienie pokojowe w Lome, które miało na celu zakończenie działań wojennych. Porozumienie przewidywało m.in. demobilizację bojowników, integrację RUF do życia politycznego oraz zrzeczenie się broni.
W 2000 roku, ONZ utworzyła misję stabilizacyjną w Sierra Leone, znaną jako Misja ONZ w Sierra Leone (UNAMSIL), której celem było wspieranie procesu pokojowego, nadzorowanie demobilizacji i reintegracji bojowników oraz zapewnienie bezpieczeństwa. Misja ta odegrała kluczową rolę w stabilizacji sytuacji w kraju i pomogła w odbudowie.
Proces pokoju i odbudowa kraju
Wojna domowa zakończyła się w 2002 roku, jednak jej skutki były długotrwałe. Proces odbudowy i rehabilitacji społeczeństwa trwał wiele lat. Sierra Leone zmagało się z wyzwaniami związanymi z odbudową infrastruktury, reintegracją weteranów wojennych i zapewnieniem sprawiedliwości dla ofiar konfliktu. W 2002 roku rozpoczęto także postępowania sądowe przeciwko liderom RUF, co było ważnym krokiem w kierunku sprawiedliwości i rozliczenia zbrodni wojennych.
Wojna w Sierra Leone jest przykładem brutalnego konfliktu, który miał druzgocące skutki dla społeczeństwa i gospodarki. Jej historia pokazuje, jak ważne są międzynarodowe interwencje w rozwiązywaniu konfliktów oraz długotrwały proces odbudowy po zakończeniu działań wojennych.
W 1992 roku grupa wojskowych pod dowództwem kapitana V. Strassera obaliła Mornoha. Władzę przejęła Tymczasowa Narodowa Rada Rządząca, zawieszono przyjętą w referendum z 1991 roku konstytucję, która gwarantowała m.in. system wielopartyjny. W styczniu 1996 roku generał J. Maada Bioo dokonał zamachu stanu i przejął władzę.
Szóstego lipca 1999 roku w togijskiej stolicy Lome prezydent Ahmed Tejan Kabbah oraz komendant kapral Foday Sankoh podpisali pokój kończący wojnę domową. Zakończona wojna była jedną z najkrwawszych w dziejach kraju. W czasie trwania wojny połowa z 4,4 mln mieszkańców opuściła kraj, a statystyczna długość życia tych, którzy pozostali skróciła się do 37 lat.
W 2002 roku powołano instytucje, których zadaniem jest ujawnienie zbrodni wojennych i pociągnięcie do odpowiedzialności winnych ich popełnienia: Komisję Prawdy oraz Specjalny Trybunał. [Popularna Encyklopedia Powszechna, 1999]
W 2002 roku uczyniono postępy w dziedzinie przeciwdziałania bezkarności za poważne naruszenia praw człowieka podczas konfliktu w Sierra Leone. Ustanowiono specjalny trybunał dla Sierra Leone – Rada Bezpieczeństwa ONZ zadecydowała w 2000 roku o ustanowieniu tego sądu dla karania najgroźniejszych sprawców zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i poważnych naruszeń prawa humanitarnego. Komisja Prawdy i Pojednania, przewidziana w porozumieniu pokojowym z Lome z 1999 roku, także została ustanowiona.
