Dogrywka to mechanizm stosowany na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), który ma na celu ustalenie ostatecznego kursu danego instrumentu finansowego po zakończeniu standardowej sesji giełdowej. Działa on w ramach tzw. fixingu zamknięcia i stanowi dodatkowy etap, w którym inwestorzy mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży, które są następnie realizowane na podstawie ustalonego kursu dogrywki.
Dogrywka ma kluczowe znaczenie w przypadku, gdy na końcu sesji na rynku występuje znaczna zmienność lub brakuje wystarczającej płynności, aby wyznaczyć wiarygodny kurs zamknięcia. Głównym celem dogrywki jest więc stabilizacja i urealnienie ostatecznego kursu poprzez zebranie większej liczby zleceń, co prowadzi do lepszej równowagi między popytem a podażą.
W czasie dogrywki inwestorzy mają możliwość składania zleceń przez kilka minut po zakończeniu głównej części sesji. Po tym etapie system giełdowy dokonuje ostatecznej wyceny instrumentu na podstawie zebranych zleceń i publikuje kurs zamknięcia, który będzie obowiązywał do otwarcia kolejnej sesji. Mechanizm ten pomaga także zminimalizować ryzyko manipulacji kursem w ostatnich minutach sesji, gdyż dogrywka pozwala na lepszą ocenę rzeczywistych intencji rynkowych uczestników.
Dogrywka jest szczególnie istotna dla dużych inwestorów instytucjonalnych, którzy chcą zawierać transakcje w oparciu o oficjalny kurs zamknięcia, będący często punktem odniesienia w analizach finansowych oraz przy rozliczaniu różnego rodzaju kontraktów terminowych i innych instrumentów pochodnych.
Do dogrywki może dojść wyłącznie przy w pełni zrównoważonym rynku. Na początku, specjalista ujawnia pozostałe do realizacji zlecenia kupna. Inwestorzy działający poprzez członków giełdy mogą składać zarówno zlecenia kupna jak i sprzedaży. Makler specjalista może uczestniczyć w dogrywce, pod warunkiem, że jego zlecenia będą dotyczyć tej samej strony rynku, jak jego wcześniejsze interwencje.
Dogrywka to mechanizm stosowany na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), którego celem jest zakończenie sesji giełdowej w sposób bardziej płynny, zmniejszając ryzyko wystąpienia nagłych skoków cenowych w ostatnich minutach notowań. W ramach dogrywki, tuż przed końcem sesji głównej, wprowadzane są dodatkowe mechanizmy mające na celu ustabilizowanie kursów akcji i zmniejszenie zmienności, co w efekcie pozwala inwestorom na uzyskanie bardziej precyzyjnej wyceny akcji oraz minimalizuje możliwość manipulacji cenowych. System ten wprowadzono z myślą o zabezpieczeniu inwestorów i rynku przed nagłymi, nieprzewidywalnymi ruchami cenowymi, które mogą mieć znaczący wpływ na wycenę poszczególnych instrumentów finansowych i na zachowanie inwestorów.
Dogrywka trwa zazwyczaj krótki czas – od kilku do kilkunastu minut po zakończeniu regularnych notowań – i jest stosowana na koniec każdej sesji giełdowej. Główne etapy dogrywki obejmują przyjmowanie zleceń bez ich natychmiastowej realizacji, co pozwala na spokojniejsze zakończenie sesji. W tym okresie inwestorzy mogą składać zlecenia kupna lub sprzedaży, ale nie są one natychmiast realizowane. Dopiero na sam koniec tego okresu zlecenia te są realizowane, na podstawie wyznaczonego kursu zamknięcia. Mechanizm ten umożliwia wyznaczenie tzw. kursu jednolitego, czyli kursu, po którym zostanie przeprowadzona największa liczba transakcji, uwzględniając maksymalny wolumen kupna i sprzedaży.
Kurs jednolity to kluczowy element mechanizmu dogrywki. Jest to cena ustalana na zakończenie sesji giełdowej, odzwierciedlająca równowagę popytu i podaży, co jest szczególnie istotne dla wyznaczenia wiarygodnej ceny zamknięcia. Dzięki kursowi jednolitemu giełda ma możliwość uniknięcia niekorzystnych efektów tzw. „manipulacji ceną zamknięcia”, czyli sytuacji, w której duże podmioty mogą sztucznie wpłynąć na cenę akcji tuż przed końcem sesji, aby osiągnąć własne korzyści, na przykład poprawiając wycenę portfela inwestycyjnego.
Na GPW mechanizm dogrywki stosowany jest na różnych rynkach i dla różnych rodzajów papierów wartościowych, w tym dla akcji oraz wybranych instrumentów pochodnych. Dogrywka jest też elementem budowania zaufania wśród inwestorów, ponieważ umożliwia ustalenie ceny zamknięcia w bardziej stabilny sposób, ograniczając przy tym ryzyko wystąpienia gwałtownych i nieprzewidzianych wahań. Szczególnie istotne jest to dla dużych inwestorów instytucjonalnych, takich jak fundusze inwestycyjne i emerytalne, które zarządzają znaczącymi kapitałami i potrzebują stabilności cen na koniec sesji giełdowej. Mechanizm dogrywki pozwala także ograniczyć tzw. „efekt zamknięcia”, który oznacza nieuzasadnione ruchy cenowe wywołane emocjonalnym zachowaniem inwestorów lub koniecznością realizacji określonych zleceń przed zakończeniem sesji.
Proces wyznaczania kursu zamknięcia w dogrywce jest realizowany poprzez tzw. fixing, co oznacza wyznaczanie kursu na podstawie równowagi między zleceniami kupna a sprzedaży, które zostały złożone podczas trwania sesji oraz w okresie dogrywki. W tym momencie system giełdowy analizuje zgromadzone zlecenia, a następnie, na podstawie ustalonych algorytmów, oblicza kurs zamknięcia, który jest najbardziej odpowiedni dla danego instrumentu finansowego. Kurs ten jest uznawany za oficjalną cenę zamknięcia, która służy jako punkt odniesienia na początku kolejnej sesji i stanowi istotny wskaźnik dla inwestorów analizujących rynek i podejmujących decyzje inwestycyjne.
Mechanizm dogrywki, stosowany na GPW, ma na celu nie tylko stabilizację rynku, ale także zwiększenie płynności finansowej i przejrzystości procesu ustalania ceny zamknięcia. Dzięki temu inwestorzy mają większą pewność co do cen zamykających i mogą efektywniej zarządzać swoimi inwestycjami, planując je z uwzględnieniem przewidywalnych ruchów cenowych. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, stosując dogrywkę, dąży do dostosowania polskiego rynku do standardów obowiązujących na międzynarodowych giełdach, co jest istotne zarówno dla lokalnych, jak i zagranicznych inwestorów działających na polskim rynku kapitałowym.
Oprócz korzyści wynikających ze stabilizacji cen zamknięcia, mechanizm dogrywki wprowadza również element przejrzystości i pozwala uniknąć sytuacji, w których końcowe notowania mogą być nieadekwatnie wysokie lub niskie z powodu zbyt dużej zmienności w ostatnich minutach sesji. Jest to istotne zwłaszcza dla inwestorów detalicznych, którzy często bazują na cenie zamknięcia przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych na kolejny dzień. Stabilny kurs zamknięcia pozwala uniknąć gwałtownych ruchów cenowych, które mogłyby wprowadzić niepokój i wpływać na niepewność wśród inwestorów.
Wprowadzenie mechanizmu dogrywki na GPW wiąże się także z dostosowaniem procedur regulacyjnych oraz technicznych. Wymaga to zaawansowanej infrastruktury IT, która pozwala na przetwarzanie dużej liczby zleceń w krótkim czasie oraz na wyznaczenie kursu zamknięcia na podstawie algorytmów. GPW, podobnie jak inne giełdy światowe, dostosowuje swoje systemy do realizacji tego mechanizmu w sposób bezpieczny i sprawny, co pozwala minimalizować ryzyko technicznych zakłóceń w końcowej fazie sesji giełdowej.
