W konkluzji trafne wydaje się jedno stanowisko: w dziedzinach należących do rzeczowego zakresu działania rad gmin oraz ich zarządów, poza uprawnieniami prawotwórczymi urządzonymi na zasadzie generalnej klauzuli kompetencyjnej, dotyczącymi ,,przepisów porządkowych” w rozumieniu art. 40 ust. 3 i art. 41 ust. 2, a także w znacznie węższym zakresie dotyczącymi ,,statutów” gmin i innych spraw wymienionych w art. 40 ust. 2 — mogą być wydawane akty prawotwórcze powszechnie obowiązujące tylko wówczas, gdy pozwalają na to ustawy i podustawowe przepisy materialnoprawne.
Inaczej mówiąc również autonomia organów samorządowych w zakresie materii statutowej i innych spraw wymienionych w art. 40 ust. 2 ma zasięg ograniczony, ponieważ liczne ustawy i akty podustawowe regulują zagadnienia ,,zaczepiające” lub ,,konsumujące” normatywnie dziedziny owej samodzielności normodawczej samorządów. Jeśli zaś chodzi o przepisy porządkowe w sensie określonym w podanych przepisach, to i tutaj nie istnieje pełna autonomia prawotwórcza rad i gmin i ich zarządów, ponieważ uregulowanie niektórych spraw z zakresu porządku publicznego itp. już w drodze, np. rozporządzenia ministra lub rozporządzenia porządkowego wojewody (art. 22 ust. l ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej), ,,konsumuje” niejako daną problematykę jako przedmiot unormowań lokalnych.
Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje — bylejakość legislacyjna, świadoma decyzja utrzymania status quo wite? — redakcja art. 53 ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej zawierającego klauzulę generalną domniemania właściwości organów administracji rządowej, chociaż art. 6 ustawy o samorządzie terytorialnym ustanawia domniemanie generalnej kompetencji gminy we wszystkich sprawach publicznych nie zastrzeżonych w ustawach na rzecz innych podmiotów. Redystrybucję zadań i kompetencji — również prawotwórczych — powołany art. 53 ust. l przeprowadza w ten sposób, że przekazuje do właściwości wojewodów zadania i kompetencje należące dotychczas do wojewódzkich rad narodowych oraz terenowych organów administracji państwowej o właściwości ogólnej i o właściwości szczególnej stopnia wojewódzkiego, jeżeli zadania te i kompetencje nie zostały przekazane, w odrębnych ustawach, organom samorządu terytorialnego lub innym organom.
Podobne ujęcie zawarte jest w art. 53 ust. 2, jeśli chodzi o przejęcie przez kierowników urzędów rejonowych zadań i kompetencji terenowych organów administracji państwowej o właściwości ogólnej i szczególnej stopnia podstawowego. Oznacza to w efekcie — jak pisze M. Kulesza — że fundamentalna i ogólna reguła domniemania właściwości gminy zawarta w art. 6 ustawy o samorządzie terytorialnym została przekreślona lub, ,,mówiąc bardziej delikatnie, odłożona na przyszłość”. W tym kontekście bardzo kiepsko przedstawia się jedna z głównych wartości doktrynalnego modelu samorządu terytorialnego — zasada ochrony samodzielności gminy, której realizację w ustawodawstwie de legę lata objaśniają B. Adamiak i J. Borkowski [B. Adamiak, J. Borkowski, Instytucje prawne sądowej ochrony samodzielności gminy, „Samorząd Terytorialny” 1991, nr 1-2, s. 39, 43.].
