Analiza wskaźnikowa jest podstawą analizy finansowej przedsiębiorstwa, ponieważ daje przejrzysty obraz działalności firmy.
Analiza wskaźnikowa jest elementem analizy finansowej i stanowi rozwinięcie wstępnej analizy sprawozdań finansowych. Wskaźniki stanowić mogą relacje odpowiednich składników aktywów i pasywów bilansu w przekroju pionowym i poziomym, wyniku finansowego brutto lub netto, jak też relacje między składnikami rachunku wyników i bilansu. Wskaźniki ekonomiczne wykorzystywane są przez menedżerów podejmujących szereg różnych decyzji dotyczących sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Uwaga menedżerów będzie się koncentrować głównie na płynności finansowej, zapotrzebowaniu na kapitał obrotowy oraz zyskowności firmy. Kredytodawcy będą koncentrować swoje zainteresowania na zdolności firmy do samofinansowania, czyli wielkości cash flow gwarantującej spłatę długoterminowych zobowiązań, zaś banki udzielające kredytów krótkoterminowych na uzupełnienie kapitału obrotowego będą oceniać płynność finansową wyrażona odpowiednimi relacjami środków obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych.
Zyskowność firmy jest przedmiotem zainteresowania wszystkich wymienionych grup odbiorców analizy wskaźnikowej. Trudno więc byłoby uszeregować wskaźniki analizy sprawozdań finansowych według potrzeb tych odbiorców. Stąd zazwyczaj ujmuje się je w grupy zawierające wskaźniki przybliżonej treści ekonomicznej. Najbardziej typowe jest wyróżnienie następujących czterech zespołów wskaźników [M. Sierpińska, T. Jachna: Ocena przedsiębiorstwa…, op. cit., s. 79]: płynności finansowej, sprawności działania, zadłużenia i rentowności.
Wskaźniki płynności charakteryzują zasoby majątku obrotowego stanowiącego podstawę bieżącej działalności przedsiębiorstwa oraz stopień jego wypłacalności.
Wskaźniki sprawności działania obrazują efektywność wykorzystania zasobów majątkowych, zarówno ich całości jak i poszczególnych składników.
Wskaźniki zadłużenia pokazują źródła finansowania majątku oraz określają możliwości przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia.
Wskaźniki rentowności przedstawiają trzy aspekty rentowności: sprzedaży, majątku i kapitałów własnych [L . Bednarski: Analiza finansowa w przedsiębiorstwie…, op. cit., s. 65].
Analiza wskaźnikowa odgrywa kluczową rolę w procesie oceny zdolności kredytowej firmy lub osoby indywidualnej, będąc jednym z głównych narzędzi wykorzystywanych przez banki i instytucje finansowe. Pozwala ona na ocenę, czy potencjalny kredytobiorca będzie w stanie wywiązać się z zobowiązań finansowych, opierając się na danych liczbowych i wskaźnikach finansowych, które przedstawiają ogólną kondycję finansową oraz stabilność kredytobiorcy. Analiza wskaźnikowa pozwala na obiektywną ocenę ryzyka kredytowego, co jest szczególnie istotne przy decyzjach dotyczących przyznawania kredytów.
Jednym z najważniejszych wskaźników stosowanych w analizie zdolności kredytowej jest wskaźnik zadłużenia, który informuje, jak duża część majątku firmy finansowana jest ze źródeł zewnętrznych, takich jak kredyty i pożyczki. Wysoki poziom zadłużenia może wskazywać na zwiększone ryzyko kredytowe, ponieważ oznacza większe obciążenie kosztami obsługi zadłużenia. Z kolei niski poziom zadłużenia może sugerować, że firma ma stabilne podstawy finansowe, co czyni ją bardziej wiarygodną dla banku. Kluczowymi wskaźnikami są tu: wskaźnik ogólnego zadłużenia, czyli stosunek zobowiązań ogółem do aktywów, oraz wskaźnik zadłużenia długoterminowego.
Kolejnym istotnym wskaźnikiem jest wskaźnik płynności, który pozwala ocenić, czy firma dysponuje wystarczającymi środkami pieniężnymi, aby na bieżąco regulować swoje zobowiązania. Wskaźnik bieżącej płynności (ang. current ratio) i wskaźnik szybkiej płynności (ang. quick ratio) są powszechnie stosowane w tej analizie. Wskaźnik bieżącej płynności mierzy stosunek aktywów obrotowych do zobowiązań bieżących, co pozwala określić, czy firma ma możliwość spłacenia bieżących zobowiązań. Wskaźnik szybkiej płynności wyklucza zapasy z aktywów obrotowych, co daje bardziej konserwatywne podejście, oceniając, jak firma poradzi sobie w przypadku, gdyby musiała spłacić zobowiązania natychmiast.
Ważnym elementem analizy wskaźnikowej zdolności kredytowej jest również wskaźnik rentowności, który pokazuje, czy firma generuje zyski, oraz na ile są one stabilne i wystarczające, aby spłacić zobowiązania. Wskaźniki rentowności, takie jak rentowność sprzedaży (stosunek zysku do przychodów) czy rentowność aktywów (stosunek zysku netto do aktywów), są istotne, ponieważ wysoka rentowność sygnalizuje, że firma osiąga zdrowe zyski, co zwiększa jej zdolność do obsługi długu.
Warto również wspomnieć o wskaźniku pokrycia obsługi długu (ang. Debt Service Coverage Ratio, DSCR), który mierzy stosunek zysku operacyjnego do kosztów obsługi zadłużenia. Wskaźnik ten jest często kluczowy dla banków, ponieważ pokazuje, czy firma jest w stanie wygenerować odpowiednie przepływy pieniężne, aby bez problemu spłacać odsetki i kapitał zaciągniętego kredytu. Wartość wskaźnika DSCR powyżej 1 oznacza, że firma ma nadwyżkę operacyjną po spłacie długu, co jest pozytywnym sygnałem dla kredytodawcy.
W procesie oceny zdolności kredytowej istotna jest także analiza wskaźnika rotacji, szczególnie rotacji zapasów i należności. Wysoka rotacja zapasów wskazuje na efektywne zarządzanie zasobami, co jest ważne, ponieważ pozwala na szybsze generowanie gotówki. Z kolei szybka rotacja należności oznacza, że firma sprawnie zbiera należności od swoich klientów, co sprzyja zachowaniu płynności finansowej.
Analiza wskaźnikowa pozwala więc na dogłębne zrozumienie kondycji finansowej firmy, oceniając stabilność, wypłacalność, rentowność oraz zdolność do generowania gotówki. W oparciu o takie wskaźniki, instytucje finansowe mogą podjąć świadomą decyzję kredytową, minimalizując ryzyko udzielenia kredytu podmiotom o niewystarczającej zdolności kredytowej.
