praca magisterska z antropologii kulturowej
Kobiety łączą w swoim życiu dwie role: rolę przypisaną im przez biologię oraz rolę wybraną – zawodową. Różnią się między sobą stosunkiem do tych ról, w efekcie czego można wyróżnić wśród nich dwie grupy. Jedna grupa to „kobiety pracy”, które koncentrują się na rodzinie, a pracę traktują głównie jako źródło dochodu. Drugą grupę stanowią „kobiety kariery”, dla których praca i kariera zawodowa stanowią zasadniczą treść życia i źródło satysfakcji.
W polskiej tradycji kulturowej rodzina była czynnikiem wyznaczającym pozycję społeczną kobiety. Dla większości kobiet praca zawodowa jest tylko jeszcze jednym obowiązkiem, który musi wypełnić realizując swoją podstawową rolę, tj. rolę matki i żony.
Z kolei do kobiet realizujących model kariery należą w dużym stopniu kobiety pełniące funkcje menedżerskie. Dla efektywnego funkcjonowania w zawodzie muszą albo pozostać same, albo posiadać wsparcie i pomoc rodziny.
Używając określenia „kobieta kariery”, czy „kobieta realizująca model kariery” ma się na myśli kobietę nastawioną na osiągnięcie sukcesu zawodowego. W ujęciu psychologicznym karierę traktuje się jako serię ról granych przez osobę, dokonywanych przez nią wyborów, osiąganych sukcesów, które są w części zdeterminowane przez zdolności, zainteresowania, wartości, potrzeby, doświadczenia i oczekiwania.
Podstawowymi czynnikami odróżniającymi kobiety kariery od kobiet realizujących model pracy są: ich wyższa tożsamość zawodowa, wyższe wartości wskaźników określających stosunek do wykonywanej pracy, wewnętrzne atrybuowanie wydarzeń, mniejsza obawa przed sukcesem oraz lepsze zdrowie.
Sądzi się, że osoby, które mają większą świadomość swych własnych celów, zainteresowań i zdolności mają mniej trudności w dokonywaniu decyzji odnośnie do wyboru kariery niż ci, którzy są mniej świadomi. Właśnie tożsamość zawodowa definiowana jest jako „posiadanie jasnego i stałego obrazu celów jednostki, zainteresowań i talentów”.
Wyniki badań nad tożsamością zawodową potwierdziły, że ludzie posiadający wysoką tożsamość zawodową są dobrze zorganizowani, mają dużą świadomość i kompetencje do kierowania własnym życiem i nie gubią przyjętego celu działania. Charakterystyka ta jest bliższa cechom posiadanym przez kobiety androgyniczne i ze schematem męskim, których wyższy stopień tożsamości zawodowej został potwierdzony empirycznie.
Obok tożsamości zawodowej kolejnym ważnym czynnikiem odróżniającym kobiety kariery od kobiet realizujących model pracy jest ich stosunek do pracy. Stosunek ten wyraża się w zaangażowaniu w wykonywaną pracę, w znaczeniu, jakie się jej przypisuje oraz w satysfakcji, jaką można w pracy osiągnąć.
Zaangażowanie w pracę oznacza stopień, w jakim jednostka identyfikuje się ze swoją konkretną pracą (wykonywanym zawodem).
Dla określenia stosunku do pracy stosuje się również pojęcie „dominatywność kariery” (career salience), przez które rozumie się stopień, w jakim jednostka jest motywowana przez karierę oraz stopień, w jakim spostrzega karierę jako najważniejsze źródło satysfakcji. Miarą znaczenia pracy jest stosunek znaczenia pracy do znaczenia innych ról pełnionych przez człowieka.
Z kolei pojęcie satysfakcji, w odróżnieniu od poprzednich wskaźników, akcentuje emocjonalny aspekt zachowania się człowieka. Ma ono charakter ogólnej postawy, która jest rezultatem wielu specyficznych postaw związanych z pracą. Miarą satysfakcji jest stopień spełnienia oczekiwań pracownika.
Satysfakcja, podobnie jak zaangażowanie i znaczenie pracy, w większym stopniu charakteryzuje kobiety kariery i ma większy wpływ na ich zadowolenie z życia. Kobiety te charakteryzują się również mniejszą obawą przed sukcesem, przyczyny dokonanych osiągnięć częściej widzą w swoich zdolnościach i swoim wysiłku, cieszą się także lepszym samopoczuciem.
Istnienie dwóch orientacji określających stosunek kobiet do pracy zawodowej dowodzi, iż sposób funkcjonowania zawodowego kobiet jest uzależniony od posiadanego rodzaju tożsamości płciowej. Tak więc większość kobiet androgynicznych i męskich będzie należała do kobiet realizujących model kariery, natomiast kobiety pracy częściej będą posiadały tożsamość kobiecą lub niezróżnicowaną.
