W sytuacji gdy istnieje wątpliwość, co do stanu psychicznego świadka, stanu jego rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania albo odtwarzania przez niego spostrzeżeń sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa – art. 192 § 2 kpk.
Przesłuchanie świadka z udziałem biegłego psychiatry lub biegłego psychologa należy zarządzić wówczas, gdy zeznania świadka mają istotne znaczenie dla sprawy i nie można z nich zrezygnować, a istniejące dane wskazują na możliwość odchyleń od normy psychicznej i możliwość ich wpływu na wiarygodność zeznań. Przesłuchanie świadka z udziałem biegłego psychologa może być konieczne, gdy zachodzą wątpliwości, co do zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń. Przedstawiona przez biegłego opinia, co do jego rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania spostrzeżeń, może ułatwić ocenę zeznań świadka.
W postępowaniu przygotowawczym przesłuchanie świadka przy udziale biegłego zarządza prokurator z urzędu lub na wniosek organu Policji prowadzącego sprawę.
Wątpliwości, co do stanu psychicznego świadka mogą nasunąć się już w trakcie przesłuchania, a w szczególności, gdy:
- powstaną poważne trudności w nawiązaniu kontaktu ze świadkiem,
- jego wypowiedzi są dziwaczne,
- dziwaczne jest jego zachowanie,
- sposób wypowiadania myśli budzi obawy co do normalności psychicznej,
- występują rażące różnice pomiędzy stanem przedstawionym przez świadka, a realną możliwością zaistnienia takiego stanu rzeczywistości.
Jeżeli decydujemy się na przesłuchanie takiej osoby w charakterze świadka, to niezależnie od udziału w nim lekarza biegłego, musimy przestrzegać pewnych zasad:
- wydłużyć etap wstępny w celu uspokojenia osoby, wytworzenia atmosfery przesłuchania, ale również dla umożliwienia poznania osobowości świadka,
- wyczulić się na ewentualne mieszanie z treścią zeznań chorobowych przeżyć świadka,
- zadawać jak najmniej pytań, formułować je spokojnie, jasno i zrozumiale,
- świadka traktować uprzejmie i delikatnie.
Jeżeli podczas przesłuchania policjant poweźmie wątpliwości, o których mowa w art. 192 § 2 kpk., przerywa przesłuchanie świadka i zwraca się do prokuratora z wnioskiem o zarządzenie przesłuchania go przy udziale biegłego lekarza lub psychologa.
Wniosek, w którym mowa w ust. 1, powinien zawierać określenie sprawy i osoby, której dotyczy oraz wskazanie okoliczności faktycznych uzasadniających wnioskowaną czynność.
